TRIZ na trudniejsze problemy Lean

Pierwsze lata od wdrożenia Lean zazwyczaj różnią się od następnych. Na początku jest więcej spektakularnych sukcesów. Jednym z powodów jest zebranie w pierwszym okresie nisko wiszących owoców. Oznacza to, że rozwiązane zostały łatwiejsze problemy. A te, które pozostały, należą do kategorii: "trudne". Dodatkowo mierzymy się z utrwalonymi nawykami w podejściu do poszukiwania rozwiązań, które były efektywne tylko w tych łatwiejszych przypadkach. W efekcie kolejne projekty zaczynają się coraz bardziej wydłużać. Zdarzają się sytuacje, że mimo wysiłków cały czas byliśmy w innowacyjnej „ślepej uliczce”. Po kilku miesiącach wracamy do punktu wyjścia, a nowych pomysłów na rozwiązanie brakuje.

W tym artykule przedstawię świeże, inżynierskie podejście do innowacji przydatne w trudniejszych projektach Lean. Jeśli masz aspiracje na wyżej wiszące owoce - skorzystaj z drabiny, jaką są narzędzia TRIZ.

Zamiast boksować w miejscu z trudnymi problemami przy użyciu dotychczasowych narzędzi, które nie chcą pomóc w trudniejszych sytuacjach, warto zadać sobie dwa odświeżające pytania mające swoje źródło w TRIZ. Pytania te są bardzo proste: 
    1. Czy ktoś inny miał już podobny problem do mojego? 
    2. Jak dowiedzieć się, w jaki sposób ten problem udało się wówczas rozwiązać?

Dzięki takim pytaniom możemy spojrzeć na nasze wyzwanie z zupełnie innej, innowacyjnej strony.

Pomysł z innej dziedziny

Mój kolega często zabiera pasażerów umawianych przez popularną aplikację. Pewnego dnia, jadąc do Warszawy, na starcie zabrał ze sobą dwóch młodych inżynierów z firmy wykonującej remonty w gdańskim porcie. Po drodze umówił kolejną osobę – starszego już właściciela niewielkiej firmy budowlanej na kontrakcie dla dużego koncernu drogowego. Ostatni pasażer, jak tylko wsiadł, zaczął opowiadać o trudnym problemie, którego nie potrafił rozwiązać od kilku dni. Okazało się, że nie dopełnił formalności i jego pracownicy musieli teraz wyciągnąć wbity wcześniej w grunt pal (była to siedemnastometrowa, stalowa rura metrowej średnicy). Wcześniej robili już takie operacje, ale teraz teren był podmokły. Ziemia w środku wbitej rury utworzyła szczelny korek. Przy zwykłych próbach pionowego wyciągania dźwigiem następowało zassanie. Pod rurą, z powodu obecności wody, tworzyło się podciśnienie, niepozwalające wyjść jej z otworu. Mimo kolejnych prób nie było sukcesu. Właśnie skończyły się im już pomysły.

W tej chwili odezwał się jeden z młodych inżynierów: "Przecież to proste! W pracach hydrotechnicznych w porcie często musimy wyciągać różne rzeczy, które zassały się w dnie. Proszę zaspawać rurę blachą od góry i zrobić zawór. Przez zawór podawajcie wodę pod ciśnieniem do środka rury. Ciśnienie wody samo wysunie rurę do góry".

Dlaczego myśmy na to nie wpadli?

Po tych słowach oczy siwego właściciela firmy budowlanej zrobiły się duże. Zaczął uderzać się dłonią w czoło i wołał: "Oczywiście, no jasne! Tylko, dlaczego myśmy na to nie wpadli?".

Odpowiedź na to pytanie jest na poniższym rysunku.




Rys. 1. Jak pokonać problem, którego rozwiązanie nie jest znane we własnej branży? Opracowanie własne (za inspiracją Valerego Souchkova).

Budownictwo hydrotechniczne jest wprawdzie pokrewne lądowemu, jednak jest już inną branżą. Bez inspiracji spoza swojej branży, idea rozwiązania nie chciała się pojawić.

Nad zdecydowaną większością problemów technicznych ktoś już wcześniej pracował, jednak rozwiązanie nie jest znane ani w Twojej firmie, ani nawet w Twojej branży. Cała innowacyjność polega właśnie na tym, żeby taki rozwiązany case znaleźć, zainspirować się i zaadaptować do swojej specyficznej sytuacji.

Kto miał ten problem wcześniej?

Na jednym warsztacie, uczestnicy (z firmy samochodowej) starali się znaleźć rozwiązanie problemu uszczelek gumowych, które w ekstremalnie niskich temperaturach (poniżej -40°C) przestawały być elastyczne. W czasie dwudniowych zajęć powstało rozwiązanie, które z jednej strony spełniało wymagania, z drugiej było wystarczająco tanie. Tym rozwiązaniem były uszczelki magnetyczne.

Cały dowcip polega w tej historii na tym, że jak sprawdzisz swoją zamrażarkę czy lodówkę, to znajdziesz tam właśnie uszczelki magnetyczne. Branża chłodnicza zmierzyła się z zapewnieniem szczelności w niskich temperaturach znacznie wcześniej niż automotiv. Rozwiązanie jest sprawdzone, a patenty dawno wygasły. Sęk w tym, by zastanowić się: Kto wcześniej miał z tym problem? Ale zadanie sobie tego pytania nie jest wcale intuicyjne.

Fora wymiany inspiracji

W marcu 2019 roku będę gospodarzem kolejnego Technovation Forum, którego zamysł to wymiana doświadczeń dyrektorów technicznych, R&D i produkcji pomiędzy różnymi branżami. Po prostu - od pewnego momentu nie wystarcza już wiedza ze swojej własnej dziedziny. Takich spotkań jest więcej, można też znaleźć inspiracje w Internecie.

Warto na koniec dodać, że taki sposób „dookoła” poszukiwania inspiracji pochodzi z TRIZ i nie kończy się tylko na szerszej wiedzy przemysłowej. Jeśli problem jest wyjątkowo trudny, trzeba również sprawdzić mniej znane badania naukowe, a nawet użyć pomysłów, które początkowo nawet nie mieszczą się w granicach fizyki (rysunek 2). Narzędzia TRIZ specjalizują się w przeprowadzaniu przez takie nowatorskie ścieżki.





Rys. 2. Pokonywanie dużo bardziej złożonego problemu z pomocą TRIZ. Opracowanie własne autora zainspirowane przez Valerego Souchkova.
Michał Hałas - Ekspert TRIZ, GRUPA ODITK

Czym jest TRIZ? TRIZ (ros.Teoria Rieszenia Izobrietatielskich Zadacz) to inżynieryjna odpowiedź na rozwiązywanie trudnych problemów i przełomowe innowacje. Metodyka TRIZ w odróżnieniu od prostych metod kreatywnych jak np. burza mózgów, nie opiera się na doświadczeniach uczestników, ani na ich twórczych umiejętnościach. Powstała dzięki zebraniu doświadczeń wynalazców, logice i naukom ścisłym. TRIZ jest oparty na latach badań nad setkami tysięcy patentów z całego świata. Pierwsza publikacja o narzędziach TRIZ to artykuł Henryka Altszullera w 1956 roku. Od tego czasu ten zestaw narzędzi bardzo się rozwinął. Obecnie na dużą skalę wykorzystują TRIZ takie firmy jak: Samsung, Intel czy Hyundai.

Michał Hałas

Gospodarz Maratonu TRIZ i Technovation Forum,Trener, Konsultant, członek Rady Nadzorczej GRUPY ODiTK Ceniony za otwieranie myślenia. Szkolenia, które prowadził często były przełomowym wydarzeniem w karierach uczestników. W TRIZ fascynuje go możliwość dostarczania prostych rozwiązań do trudnych problemów i przełamywanie fiksacji. TRIZ Champion i Ekspert Project Management. Trener z 20 letnim doświadczeniem, a także wieloletni członek Rady Nadzorczej GRUPY ODITK. Ceniony mówca, o TRIZ opowiadał na konferencjach Lean, Project Management (IPMA, PMI) czy Zarządzania Produkcją. Na międzynarodowej konferencji TRIZ Future w 2016 porównywał TRIZ z Design Thinking i Lean 3P.