Lean Healthcare dla lekarzy, personelu i pacjentów - wywiad z prof. Bohdanem Oppenheimem

Krzysztof Bednarz: Metody i narzędzia Lean są już obecnie stosowane w wielu branżach produkcyjnych i usługowych, a w krajach zachodnich wykorzystywane są także w urzędach i szpitalach. Wydaje się - szczęśliwie dla pacjentów - że w końcu także i w Polsce zarządzający szpitalami zaczynają dostrzegać możliwości, które może przynieść Lean w placówkach medycznych. Jednak możemy się spodziewać, że część dyrektorów polskich szpitali nadal może mówić „szpital, to nie produkcja samochodów” i podchodzić z rezerwą do Lean. Co pan profesor chciałby im przekazać?

Bohdan Oppenheim: Metodykę Lean stosuje się we wszystkich dziedzinach pracy, niezależnie do ilości wytwarzanych produktów - od jednego do wielu. Lean jest stosowane od lat z wielkim powodzeniem w służbie zdrowia, w szpitalach, klinikach, na ostrych dyżurach,w salach operacyjnych, w aptekach, służbach dostawczych, laboratoriach klinicznych oraz w administracji. Słynna książka M. Grabana „Lean Hospitals” jest już klasykiem. Mój zespół na moim uniwersytecie od lat współpracuje z największą instytucją amerykańskiej służby zdrowia - Kaiser Permenente. Pomagamy im w uszczuplaniu pracy i widać tam doskonałe efekty. Np. w laboratoriach zredukowaliśmy czas przetwarzania próbek i wyników o 50-80%, jednocześnie znacznie podnosząc jakość wyników. W działalności ostrych dyżurów (które tutaj działają tak jak małe szpitale), zredukowaliśmy średni pobyt pacjenta o połowę, podnosząc jednocześnie jakość leczenia i przepustowość systemu (a w tym także dochód).

"...w systemie Lean nie oczekujemy, że ludzie będą pracować szybciej czy ciężej; oczekujemy normalnego tempa pracy lekarzy, pielęgniarek i reszty personelu; natomiast skupiamy się na identyfikacji i eliminacji marnotrawstwa..."

Lean wykazuje te wspaniałe wyniki dlatego, że w tradycyjnych systemach istnieje tak ogromna ilość marnotrawstwa, pomimo tego, że pracownicy harują tam w strasznym tempie. Np. na ostrym dyżurze ogromna ilość czasu jest marnowana na oczekiwanie: na pracowników, którzy pchają wózki czy łóżka, na jazdę tam i z powrotem na badania, na zmianę pościeli na łóżku, na decyzje lekarzy, na dostawę lekarstw ze szpitalnej apteki, itp. Ale od razu muszę podkreślić, że w systemie Lean nie oczekujemy, że ludzie będą pracować szybciej czy ciężej; oczekujemy normalnego tempa pracy lekarzy, pielęgniarek i reszty personelu; natomiast skupiamy się na identyfikacji i eliminacji marnotrawstwa, w tym czasu oczekiwania na następny krok, unikania błędów i poprawek, przewożenia pacjentów na duże odległości, długich marszrut personelu, grupowaniu pacjentów i sprzętu, itp.) Lean stale udowadnia swoją wyjątkową przydatność w całej służbie zdrowia, nie tylko w szpitalach.
 
KB: Czy są jakieś obszary w amerykańskich placówkach medycznych, w których stosowanie Lean przynosi szczególnie duże efekty?

BO: Osiągamy wspaniałe efekty w każdej dziedzinie służby zdrowia, a to dlatego, że na wielu polach występuje tu ogromne marnotrawstwo. Jak wspomniałem, ludzie pracują bardzo ciężko, jednak pracując w niewydajnych systemach, ogromna ilość ich wysiłku idzie na pokonywanie barier marnotrawstwa, zamiast na bezpośredni kontakt z pacjentem.



KB: Międzynarodowa Rada Inżynierii Systemów promuje doskonalenie szpitali oparte o Healthcare Systems Engineering, o którym opowie Pan na konferencji. Proszę o przybliżenie celów i metod doskonalenia opartych o ten program.

BO: W 2014 r. Rada Naukowa Białego Domu opublikowała alarmistyczny biały papier zwany „PCAST Report”, o ogromnych wyzwaniach w nowoczesnej służbie zdrowia, do których ani wykształcenie medyczne lekarzy czy pielęgniarek, ani wykształcenie biznesowe nie przygotowuje ludzi właściwie. Obecne systemy w służbie zdrowia stają się niezwykle skomplikowane w każdym zakresie: medycznie, technicznie, operacyjnie, informatycznie, logistycznie, etycznie i w wielu innych aspektach. Autorzy tego tekstu nawołują do natychmiastowej współpracy inżynierów systemowych, lekarzy, informatyków, inżynierów sprzętu i innych fachowców. Inżynierowie systemowi akurat najbardziej się do tego nadają. Inżynieria systemów to raczej zarządzanie techniczne wielce skomplikowanymi systemami aniżeli wiedza matematyczna, choć jest tam trochę statystki. Niedawno otworzyliśmy bardzo ambitny kierunek studiów podyplomowych  Healthcare Systems Engineering, w partnerstwie z Kaiser Permanente. Poza podstawowymi przedmiotami z zarządzania projektami, inżynierii systemów i zakresu służby zdrowia w USA, zwracamy uwagę na następujące zagadnienia:

- Zastosowanie Lean we wszystkich obszarach służby zdrowia

- Aspekty stosowania informatyki w służbie zdrowia, takie jak tworzenie elektronicznych systemów oraz zapisywanie i przetwarzanie danych pacjentów, które zapewniają wysoką jakość danych i łatwość obsługi przez lekarzy oraz innych fachowców, a jednocześnie zapewniają prywatność i ochronę przed cyberatakami.

- „Analitics i big data mining” - temat odnoszący się do nowoczesnych baz danych pacjentów. Na przykład mając niespełna 40 milionów pacjentów w samej Polsce, takie bazy pozwalają na nowe odkrycia w medycynie, oparte na studiach korelacji czynników genetycznych, środowiskowych, stylu życia i innych. Korzystając z takich danych już odkrywamy, że pewne kombinacje diet i zachowań potrafią obniżyć prawdopodobieństwo raka jelita grubego o 50% bez żadnych nowych lekarstw. Ten przedmiot to połączenie informatyki, statystyki i medycyny.

"...sprzęt staje się coraz bardziej skomplikowany - w tempie geometrycznym, zarówno pod względem technicznym, programistycznym, jak i pod względem obsługi."

- Systemowe podejście do sprzętu medycznego. Ten sprzęt staje się coraz bardziej skomplikowany - w tempie geometrycznym, zarówno pod względem technicznym, programistycznym, jak i pod względem obsługi. Od sprzętu wymaga się silnej „interoperability” czyli zdolności automatycznej i sprawnej komunikacji zarówno z centralnymi komputerami jak i z innymi łączami w szpitalach. Sprzęt bezprzewodowy odgrywa coraz większa rolę, ale stawia też ogromne wyzwania. Wymienialność i niezawodność sprzętu stają się poważnymi wyzwaniami.

- Bezpieczeństwo pacjenta staje się ogromnym wyzwaniem. W Stanach Zjednoczonych co roku 700.000 pacjentów zostaje zakażonych w ośrodkach służby zdrowia, 30.000 umiera z powodu takich infekcji, a 250.000 umiera w wyniku błędów w służbie zdrowia. Naprawa tego stanu wymaga skomplikowanych systemów logistycznych, proceduralnych i technicznych, które wychodzą znacznie poza tradycyjne: „myj ręce i dezynfekuj sprzęt.” Systemowe podejście jest tutaj konieczne. Stąd dziś mówimy o „systemach bezpieczeństwa pacjenta”.

"...podczas operacji, w której bezpośrednio bierze udział dziesięciu fachowców, a dwóch, trzech kolejnych asystuje jej poprzez internet, nienaganna koordynacja jest niezbędna..."

- Wykorzystanie modelowania i symulatorów w służbie zdrowia, które pomagają w przygotowaniu i planowaniu skomplikowanych działań w medycynie, takich jak organizację pracy i sprzętu w sali operacyjnej, planowanie ostrych dyżurów, itp. Przykładowo, podczas operacji, w której bezpośrednio bierze udział dziesięciu fachowców, a dwóch, trzech kolejnych asystuje jej poprzez internet, nienaganna koordynacja jest niezbędna, a symulatory okazują się tutaj bardzo pomocne.

- Myślenie systemowe, to kolejna ważna sprawa. W wielu dziedzinach konieczność skupienia się na wąskiej specjalizacji zabija zdolność szerokiego myślenia o kontekście, konsekwencjach oraz ryzyku i interakcjach. Ten przedmiot jest u nas bardzo popularny. Działa jak „maszyna do rozszerzania myślenia” i systemowego podejścia do skomplikowanych wyzwań, z którymi coraz częściej zderzamy się w służbie zdrowia.

KB: Na koniec nasuwa się pytanie jak i od czego zacząć ścieżkę ciągłego doskonalenia w szpitalach?

BO: Jak zawsze, od zdobycia wiedzy na ten temat.  Oczywiście, na moim uniwersytecie LMU w Los Angeles powitalibyśmy z radością polskich fachowców na podyplomowych studiach z Inżynierii Systemów w Służbie Zdrowia. Myślę, że polskie uczelnie medyczne powinny tez już zacząć myśleć o takich studiach. Byłoby mi milo nawiązać współpracę z polskimi kolegami w tym temacie.




Profesor Bohdan Oppenheim, Loyola Marymount University USA, szczególnie interesujące go obszary naukowego i praktycznego wykorzystania Lean, to duże projekty inżynieryjne oraz służba zdrowia. Podejście to propaguje m.in. w ramach Międzynarodowej Rady ds. Inżynierii Systemów, w której jest współtwórcą i przewodniczącym Grupy Roboczej Lean Systems Engineering. Dwukrotny zdobywca Nagrody Shingo.

Zobacz także: Posłuchaj prof. Bohdana Oppenheima

Pod bannerem relacja z konferencji Lean w medycynie: